Uğurlu şagird-müəllim münasibətləri necə qurulmalı?

Məktəbdə göstərilən akademik nəticələr, imtahan nəticələri, təlim-tərbiyə, davamiyyət və.s diqqət edirik və nəticədə ən önəmli nüans olan şagird-müəllim münasibətlərini bəzən unuduruq.Amma nəzər yetirmiş olsaq, bütün bunlara təsir edən ən önəmli faktor məhz şagird-müəllim münasibətləridir.

Uğurlu şagird-müəllim münasibətləri nə üçün önəmlidir?

Şagird-müəllim münasibətləri müəllimin effektivliyinə və şagird nailiyyətlərinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir.

Şagird nailiyyətləri ilə bağlı 800 meta-analiz edən Con Hatti deyirdi: “Məhz müəllim-şagird müsbət münasibətlərini yaradan müəllimlərdir, onların şagird nailiyyətlərinə orta səviyyədən yuxarı təsir göstərmə ehtimalı daha yüksəkdir”.

Tədqiqat bir yana, şagirdlərin daha çox çalışacaqları və qayğı göstərən müəllimlərdən daha yaxşı öyrənəcəkləri sağlam düşüncədir. Keçmişdə müdirlərinizlə və ya öz müəllimlərinizlə olan münasibətləri düşünün. Bu əlaqələrin keyfiyyəti işinizə və performansınıza necə təsir etdi?

Müəlliminə hörmət, qayğı və bağlılıq hiss edən şagird dinləmək, öyrənmək və nail olmaq motivasiyasını artıra bilmişdir.

Şagird-Müəllim Münasibətlərinin Müsbət qurulması üçün bir neçə strategiyaya nəzər salaq:

Beləliklə, müsbət şagird-müəllim münasibətləri vacibdir. Xüsusən də sinifinizdə 20-dən çox şagird varsa, öyrənməyə təşviq edən bir əlaqəni necə inkişaf etdirə bilərsiniz?

 Bütün tələbələrin uğur qazana biləcəyinə inanın.

Şagirdlərinizlə bağlı inanclarınız, sinifinizdə hər bir şagirdlə necə davranmağınıza şüuraltı olaraq təsir edəcək. Bu səbəbdən hər bir uşağın uğur qazanmağa qadir olduğuna inanmalısınız. Bundan əlavə, onlardan bunu gözləməlisiniz.

Növbəti addım bu inancları tələbələrinizə aydın şəkildə nümayiş etdirməkdir. Sinifinizdəki hər bir uşaqdan yaxşı davranış, səy və inkişaf gözlədiyinizi göstərin. Mümkün olduğunu düşündüklərindən daha çox şeyə nail olmaq üçün onları dəstəkləyin.Şagirdlərinizin öyrənib təkmilləşə biləcəyinə inanmırsınızsa, niyə cəhd etməlidirlər?

Təbii ki, bəzi şagirdlərin digərlərindən daha çox dəstəyə ehtiyacı olacaq. Onları yüksək standartlara uyğun tutun, lakin yol boyu onlara dəstək olun. Dərslərinizi inkişaf etdirin, faydalı mənbələr təklif edin və şagirdlərinizin öyrənmə üslublarına uyğun olaraq öyrədin. Lazım olduqda əlavə yardım göstərin.

 Şagirdlərinizi tanıyın.

Şagirdlərinizi şəxsiyyət kimi tanımaq üçün vaxt ayırın. Ailələri, keçmişləri, maraqları, bəyənmələri və bəyənmədikləri haqqında öyrənin.

İlin əvvəlində “Sizi Tanımaq” anketi faydalıdır.

Tələbələriniz haqqında məlumat əldə etdikdən sonra onu söhbətə gətirin. “Futbol oyununuz necə keçdi?”,”Dünənki oyun haqqında və ya azarkeşlik etdiyi futbolçu haqqında” söylədiyiniz qısa rəy şagirdləriniz üçün gözlədiyinizdən daha çox şey deməkdir.

 Hər gün hər bir şagirdinizlə salamlaşın və sağollaşın

Dərsin ortasında tələbələrlə əlaqə saxlamaq asan deyil. Əlaqələr qurmaq üçün dərsdən əvvəl və sonra vaxtdan istifadə etmək vacibdir. Şagirdləriniz içəri girəndə və çıxanda qapıda durun, hər bir uşaqla salamlaşın və sağollaşın.

Ola bilsin ki, siz viral salamlaşma mərasimlərini, o cümlədən hər bir şagirdlə xüsusi əl sıxma və ya uşaqlara necə salamlaşmaq istədiklərini seçmək imkanı (məsələn, beşlik, yumruq zərbəsi və ya təbəssüm) görmüsünüz.

Bununla belə, şagirdlərinizi necə salamlamağınız vacib deyil . Əhəmiyyətli olan odur ki, siz onlarla göz təması qurasınız, gülümsəyərək onlara adları ilə müraciət edəsiniz.Məhz bu kiçik görünən anlarda münasibətlər qurulur.

Şagirdlərinizlə gülün.

Yumor uşaqlarla əlaqələr qurmaq üçün əla bir yoldur. O, həmçinin öyrənməni daha cəlbedici edir və uşaqları diqqəti cəlb etməyə təşviq edir.

Zarafat edin, gülməli hekayələr paylaşın və özünüzü çox ciddi qəbul etməyin. Sinifdə yumorun prioritet olmamasına baxmayaraq, mümkün olduqda onunla işləməlisiniz. Paylaşılan gülüş vasitəsilə siz şagirdlərinizlə asanlıqla müsbət münasibətlər quracaqsınız.

Şagirdlərinizə seçim imkanı verin.

Mümkün qədər tez-tez tapşırıqlarda çeviklik və seçim təmin edin. Əlbəttə ki, xüsusi bacarıq və bilikləri qiymətləndirməlisiniz. Bununla belə, şagirdlərin bu qabiliyyətləri necə nümayiş etdirmələri fərqli ola bilər. Məsələn, tələbələr hekayə yazmaqla, mahnı oxumaqla və ya hətta kollaj etməklə lüğət biliklərini göstərə bilərlər.

Siz həmçinin şagirdlərə kitab seçməyə, öz eksperimentlərini tərtib etməyə, sinif qaydaları və gözləntilərinin yaradılmasında rol oynamağa və s. icazə verə bilərsiniz. Şagirdlərə seçim və muxtariyyət nə qədər çox təmin etsəniz, bir o qədər də onlara fərd kimi dəyər verdiyinizi görəcəklər.

Şagirdləri və onların sinifdəki səhvlərini qəbul edin.

Bütün şagirdləri qəribəliklərinə və fərqlərinə baxmayaraq qəbul edin. Bütün şagirdlərə eyni hörmət və mehribanlıqla yanaşın və sinifinizdə şagirdlərin bir-birlərini ələ salmasına və ya hörmətsizlik etməsinə icazə verməyin. Bütün uşaqların özlərini xoş və rahat hiss edə biləcəyi bir mühit yaradın.

Səbirli qalmaq üçün mübarizə apardığınız zaman unutmayın ki, sevginizi ən çox ehtiyacı olan uşaqlar onu ən dağıdıcı şəkildə göstərirlər. Hər gün yeni bir başlanğıc verməyə çalışın, əlaqə yaratmağa davam edin və ən çətin uşaqların belə uğur qazanmasına necə kömək edə biləcəyinizi düşünün. Onlar hansı bacarıqlardan məhrumdurlar? Onlara nə lazımdır?

Bundan əlavə, səhvlərin öyrənmənin təbii bir hissəsi olduğunu qəbul edin və bu inamı şagirdlərinizə də aşılayın. Səhv etdikdə onlardan soruşun: “Bundan nə öyrəndiniz?” və öyrənilən dərsi qeyd edi

Dövlət standartları və test balları vacibdir, lakin müsbət şagird-müəllim münasibətlərinin zəruriliyini unutmaq olmaz.

Şagirdlər sinifdə özlərini rahat hiss etmədikdə və ya onlara qayğı göstərilmədikdə, öyrənmə çətinləşir. Digər tərəfdən, əgər şagird müəllimi ilə bağlı müsbət düşüncədədirsə,diqqət, qayğı hiss edirsə, həmin şagird inkişaf edəcək.Hər bir şagirdin həm akademik səviyyədə inkişafında, həm də bir şəxsiyyət olaraq formalaşmasında biz müəllimlərin rolu əvəzsizdir.

“Bizim təhsilimizin məqsədi gənc nəslə, uşaqlara təhsil verib onları gələcəyə hazırlamaqdır. Amma bununla yanaşı, ən böyük məqsəd Azərbaycan vətəndaşı hazırlamaqdır, müstəqil Azərbaycan cəmiyyətinin ləyaqətli üzvünü hazırlamaqdır”.

 

Günel Vahabzadə,

S.C.Pişəvəri adına Respublika Humanitar Fənlər gimnziyasının direktor müavini