“Nə üçün zaman Rusiyanın tərəfində deyil”-“Ukrayna bir neçə ay duruş gətirə bilsə…”

Rusiya-Ukrayna müharibəsinin ilk vaxtlarında döyüşlərin bu qədər uzanacağı təsəvvür olunmurdu. Müharibə başlayandan indiyədək tərəflərdən hansının qalib gələcəyi ilə bağlı müxtəlif fikirlər səslənib. Rusiyanın ərazi zəbt etməsi birbaşa qələbə kimi dəyərləndirilmir. Artıq müharibədə hərbi-iqtisadi potensialın, insan resursunun və ruh yüksəkliyinin həlledici faktor olması şübhə doğurmur.

Son zamanlar Qərbdən Ukraynaya verilən təslimçi tövsiyələrin sayı çoxalıb. Bu da vaxt keçdikcə Ukraynanın imkanlarının tükənəcəyi ilə izah olunur. Ancaq bunun əksini iddia edənlər də var və onlar öz arqumentlərində təkzibedilməz faktlara söykənirlər.

“AzPolitika” xəbər verir ki, ABŞ-nin “Ratqersk Universiteti”nin politoloqu, SSRİ, Rusiya və Ukrayna üzrə mütəxəssis, professor Aleksandr Motılın “The Hill” qəzetində dərc olunan “Nə üçün zaman Rusiyanın tərəfində deyil” başlıqlı məqaləsində sözügedən məsələyə toxunulur.

Həmin məqalənin tərcüməsini təqdim edirik:

”Demək olar ki, bir gecənin içində ekspertlər və analitiklər birdən-birə tamamilə başqa “mahnı oxumağa” başlayırlar. Bu yaxınlara qədər Ukrayna açıq-aydın qalib gəlir, Rusiya isə məğlub olurdu. Sonra noyabr ayında Ukrayna əks-hücum əməliyyatının baş tutmadığını elan etdi və artıq hamıya aydın oldu ki, Ukrayna qalib gələ bilməyəcək, Rusiya isə məğlub olmayacaq. İndi Roma Papası Fransiskdən tutmuş Macarıstanın Baş naziri Viktor Orbana, senator Ceyms Devid Vensə (Ohayo ştatından olan respublikaçı) və Vladimir Putinə kimi hamı tam əmindir ki, Rusiyanın qələbəsi qaçılmazdır və yaxşı olar ki, Ukrayna daha çox ərazisini və ya suverenliyini itirməmişdən öncə, elə bu gündən danışıqlara razılaşsın.

Məğlubiyyət arqumenti o fikrə əsaslanır ki, bəs zaman Rusiyanın tərəfindədir, çünki onun hər şeyi var, Rusiya minlərlə əsgər itirə və eyni zamanda sadəcə, oturub Ukraynanın gülləsinin nə vaxt bitəcəyini, mənəvi ruhunun sarsılacağı məqamı gözləyə bilər. Düşünülür ki, gec və ya tez, Ukrayna tükənəcək. Düzdür, müəyyən dərəcədə Rusiya da tükənə bilər, amma Ukraynanın imkanları Rusiya ilə müqayisədə daha azdır. Ona görə də Roma Papasının ifadə etdiyi kimi, “ağ bayraq qaldırmaq cəsarəti lazımdır”.

Amma bu yanaşma səhvdir və zamanın nə üçün Rusiyanın yox, məhz Ukraynanın tərəfində olmasının bir neçə səbəbi var. Rusiya böyük itkilər verir. Amerikanın hazırkı dəyərləndirməsinə görə, müharibədə indiyədək 300 min rusiyalı öldürülüb və yaralanıb. Böyük Britaniya isə iddia edir ki, bu rəqəm 355 mindir. Ukraynalıların hesabına görə, Rusiyanın ümümi itkisi 450 min nəfərdir. Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski bu yaxınlarda bəyat etmişdi ki, müharibədə 180 min rusiyalı və 31 min ukraynalı ölüb. Bu rəqəmlərin necəliyindən asılı olmayaraq, aydındır ki, Rusiya daha çox itki verib və onun silahlı qüvvələri ciddi şəkildə deqradasiyaya uğrayıb.

Vətənpərvər əhvallı Rusiya bloqerləri ön xətdə dayanan əsgərlərin arasında narazılığın hökm sürdüyünü açıq etiraf edirlər. Döyüşçülər içində fərarilik artır və əgər sərt cəza tədbirləri həyata keçirilməsəydi, qaçanların sayı daha çox olardı. Əsgər anaları, həyat yoldaşları öz övladlarının və ərlərinin geri qaytarılmasını açıq tələb edirlər.

Öz təbiətlərinə görə rusiyalılar passiv ola bilər və Aleksey Navalnının yoluyla getməyi arzulamazlar, amma bütün dünyadakı insanlar kimi onların da hövsələlərinin bir həddi var. Navalnının dəfnində iştirak edən on minlərlə insan, 17 martda Putin əleyhinə çıxanlar, Boris Nadejdinin qısa prezidentlik yarışını dəstəkləyənlər, etiraz edən minlərlə başkir – bütün bunların hamısı rusiyalıların qəlbində və düşüncəsində nələrinsə dəyişməsini göstərən faktlardır.

Skeptiklər yadda saxlasınlar ki, 1980-ci illərin sonunda SSRİ-ni silkələyən kütləvi hərəkatlar disidentlər və onların tərəfdarlarının azsaylı toplantılarından başlamışdı.

İstənilən halda, müharibə nə qədər uzanarsa, bir o qədər çox rusiyalı əsgər öləcək və onların yaxınları daha qəzəbli olacaqlar. Nəhayət, əhali böyük ehtimalla ”Artıq yetər!” deyəcək.

İkinci səbəb iqtisadiyyatdır. Əksər Qərb analitiklərinin və həmçinin də “The Economist” jurnalının yazdıqlarına (bu yaxınlarda həmin jurnal “Rusiya iqtisadiyyatı pessimistlərə yenidən meydan oxuyur”, -deyə bəyan etmişdi) baxmayaraq, Rusiya iqtisadiyyatı böhrana doğru gedir. Rusiyalı iqtisadçı Vladimir Milovun və “Yel Universiteti”nin iqtisadçısı Ceffri Zonnenfeldin fikirlərinə görə, Rusiyanın Ümumi Daxili Məhsulunun yüksəlməsinin səbəbi böyük məbləğdə pulların hərbi sektora investisiya edilməsi ilə bağlıdır. Sadə vətəndaşlara aid olan sahələr isə yetərincə maliyyələşdirilmir və onlar mənfi böyümə nümayiş etdirirlər. Ən pisi də odur ki, sənaye sahələrinə yatırılan sərmayənin həcmi azalır. Rusiyanın böyük büdcə kəsiri var və bunu yalnız gəlirli sahələrin milliləşdirilməsi və ya vergilərin qaldırılması ilə bağlamaq mümkündür. Birinci addım iqtisadiyyatı taqətdən salacaq, ikincisi isə əhalini yoxsullaşdıracaq. Ceffri Zonennfeld və onun həmkarı Stiven Tianın fikrinə görə, “Rusiyanın iqtisadi dayanıqlığı əsl iqtisadi məhsuldarlıq yox, bütün ölkəni silkələyərək qəpik-quruşla müharibəyə dartan “Potyomkin fasadı”ndan başqa bir şey deyildır”.

Milov qeyd edir ki, müharibədəki qazanc yalnız varlıları, həmçinin də Putini və onun yaxın əlaltılarını zənginləşdirir. Rusiya iqtisadiyyatının birdən-birə mafioz imperiyasına bənzərliyini itirəcəyinə inanmağa heç bir əsas yoxdur, iqtisadiyyat zəifləyəcək, insanlara təzyiqlər davam edəcək, korrupsiyalaşmış şişmanlar daha da şişmanlaşacaq və azğınlaşacaqlar. Müharibə nə qədər uzanarsa, Rusiya xalqı və eləcə də rejim üçün bir o qədər pis olacaq.

Təəccüblü deyil ki, böyük sayda ölən və yaralananlar, həmçinin də artan iqtisadi problemlər fonunda cəmiyyətin razılığını qazanmaq üçün Putinin zorakılığa söykənməkdən başqa çox az şeyi qalıb. Özünə legitimlik donu geyindirmək üçün prezident seçiklərində parlaq nəticə göstərilməsi hədsiz gülüncdür. Guya ki, o, səslərin 88 faizini qazanıb…

Zorakılıq qısamüddətli perspektivdə işə yaraya bilər, amma Putin bilir ki, zaman onun əleyhinə işləyir. O, dünyanı atəşkəs istədiyinə inandırmağa cəhd edir. Atəşkəs işğal olunmuş ərazilərin Rusiyada qalmasına və Putinə yaralarını sarımağa, yenidən silahlanmaya imkan verər. Vaxt Putinə ən çox lazım olan şeydir.

Əksinə, zaman Ukraynanın tərəfindədir. Ona önümüzdəki bir neçə ayda duruş gətirməsi lazımdır. Bu müddətdə Rusiya hücumlarını gücləndirəcək və vəziyyət çox ağırlaşa bilər. Çünki Rusiyanın qısa müddət ərzində Ukraynaya qalib gəlməyə imkanı yoxdur, Ukrayna sağ qalacaq, Qara dəniz donanmasını məhv etməyə, Rusiya təyyarələrini vurmağa davam edəcək və Kerç körpüsünə ölümcül zərbə vurmağa hazırlaşacaq.

Hətta əgər ABŞ Konqresi 60 milyard dollar həcmində yardım zərfini təsdiq etməsə belə (indi yardımın göstəriləcəyi ilə bağlı proqnoz bir neçə həftə əvvəlkindən yaxşıdır), başqa alternativ var. Rusiyanın xaricdəki aktivləri işğalın qurbanına (Ukraynaya) yardım üçün yönəldilə bilər. Ola bilər ki, ABŞ Konqresinin yaratdığı boşluqların bəzilərini avropalılar dorduracaqlar. Trampın prezidentliyi Ukrayna üçün vəziyyəti çətinləşdirə bilər, amma bu, Rusiyanın qələbə qazanmasına kömək etməyəcək.

Putin və onun rejiminin silahı var, lakin onlar bunun üstündə çox otura bilməzlər, onu yeyə bilməzlər. Bu silahlar ukraynalıları öldürmək və rusliyalıları məhbəsə atmaq üçün yararlıdır, amma bunlar rejimi ölümcül qüsurlardan xilas edə bilməz”.

Vaqif Nəsibov

“AzPolitika.info”