DİQQƏT!-İsti hava bədəni və zehni necə dəyişir?

Yay aylarında havanın temperaturu yüksəldikcə həm bədənimiz, həm də psixikamız bu dəyişikliklərə reaksiya verir. Bu məqalədə isti havanın sağlamlığımıza olan əsas təsirlərini və onlarla necə mübarizə aparmalı olduğumuzu izah etməyə çalışacağam.

 

🧬 1. Fizioloji Təsirlər

 

🔥 Qan qatılaşması və tromb riski

 

İsti hava zamanı bədən tərləmə yolu ilə maye itirir. Bu zaman qan plazması (maye hissə) azalır və qan qatılaşır. Qan hüceyrələrinin sıxlığı artdığı üçün tromb (qan laxtası) riski yüksəlir. Bu hal xüsusilə yaşlı və hipertoniya xəstələri üçün təhlükəlidir.

 

⚡ Elektrolit itkisi və balans pozuntusu

Tərləmə ilə birlikdə natrium, kalium və maqnezium kimi həyati minerallar bədəndən çıxır. Bu isə aşağıdakı əlamətlərlə özünü göstərə bilər:

Əzələ spazmları

Halsızlıq və başgicəllənmə

Ürək ritminin pozulması

 

❤️ Ürək-damar yüklənməsi

İstilik zamanı damarlar genişlənir, bu da təzyiqin düşməsinə və ürəyin daha çox işləməsinə səbəb olur.

 

🌡️ İstilik vurması (heatstroke) riski

 

Bəzən bədənin soyuma mexanizmi (tərləmə) kifayət etmədiyi üçün daxili istilik normanı aşır. Bu vəziyyət həyati təhlükəli ola bilər.

 

🧠 2. Psixoloji Təsirlər

 

😤 Əsəbilik və dözümsüzlük

 

İsti hava dopamin və serotonin kimi “xoşbəxtlik hormonlarının” səviyyəsini azaldır. Bu da əhval-ruhiyyənin pisləşməsinə, aqressiyanın və dözümsüzlüyün artmasına gətirib çıxarır.

 

😵 Panik atak və narahatlıq

 

Artan bədən temperaturu və sürətlənmiş ürək döyüntüsü panikaya bənzər simptomlar yarada bilər. Bu isə panik ataka meyilli insanlarda vəziyyəti daha da ağırlaşdıra bilər.

 

😴 Yuxusuzluq

 

Gecələr yüksək temperatur dərin yuxuya keçidi çətinləşdirir. Nəticədə insan günboyu yorğun və diqqətsiz olur.

 

✅ 3. Praktiki Tövsiyələr

 

💧 Maye qəbulunu planlaşdırın:

Sadəcə susadıqda yox, müəyyən aralıqlarla su və elektrolitlərlə zəngin içkilər qəbul edin (məs: hər saat bir stəkan su).

 

🕶️ Günorta saatlarında açıq havadan uzaq olun:

Ən isti saatlar (12:00–16:00) zamanı kölgədə və ya qapalı məkanlarda qalmaq tövsiyə olunur.

 

🧂 Mineralları bərpa edin:

Duzlu ayran, limonlu mineral su, banan və tərəvəzlər bədənin itirdiyi elektrolitləri geri qaytarmağa kömək edir.

 

🌬️ Bədəni soyutma yolları:

Ayaqları soyuq suya salmaq, ilıq duş qəbul etmək və ya boyun–sinə nahiyəsini islatmaq bədən istiliyini tənzimləyir.

 

📌 Nəticə:

İsti havaya uyğun davranmaq yalnız rahatlıq üçün deyil, sağlamlığın qorunması üçün də vacibdir. Fizioloji və psixoloji yüklənmələrin qarşısını almaq üçün sadə, amma təsirli tədbirlərlə yay fəslini sağlam və təhlükəsiz keçirmək mümkündür.

Unutmayın: Sağlam bədən və zehin bir-birindən ayrılmazdır.

Fəxri Həsənov

Kanal32.az